سال تحصیلی جدید آغاز شده است. بسیاری از دانش آموزان سعی دارند از حال و هوای تعطیلات تابستان خارج شده و درس خواندن را در فضایی آرام آغاز کنند. با این وجود در برخی مواقع شاهد هستیم که این فضای آرام و منطقی به فضایی استرس زا تبدیل می شود. فضایی که در آن نه تنها درس خواندن ممکن نیست، بلکه دانش آموز با التهابات زیادی دست و پنجه نرم می کند. متاسفانه برخی خانواده ها به جای آنکه مشوق واقعی درس خواندن فرزندان خود باشند به عوامل تولید استرس در منزل تبدیل می شوند. این استرس ها می تواند عامل درسی یا غیر درسی داشته باشد.
در بُعد اول مشاهده می شود که برخی خانواده ها مدام از وضعیت سخت کنکور و مقایسه میان اعضای فامیل و... سخن به میان آورده و ذهن فرزندان خود را با این قیاس ها و استرس زایی ها مغشوش می کنند. در بعد دوم نیز بی توجهی خانواده ها به درس خواندن فرزندان و یا ناآرام نگاه داشتن فضای منزل سبب می شود تا استرس های زیادی به فرزندان وارد شود. این استرس ها خود را در درس خواندن آن ها نشان می دهد.
دانش آموزان بتوانند خود هشیار و آگاه بوده و وزن واقعی درس های خود و کنکور را در ذهن خود محاسبه کنند. در این خصوص دانش آموز باید روش مقابله با استرس های کنکور را بیاموزد و با آن ها به طور جدی مقابله کند. مدارس نیز در این خصوص نقش مهمی بر عهده دارند. این قاعده در خصوص مدارسی که دانش آموزان پیش دانشگاهی دارند پررنگ تر است. مدارس و مراکز پیش دانشگاهی آمادگی های روحی لازم را در دانش آموزان ایجاد کنند تا بتوانند بر استرس های درس خواندن فائق آیند. در این میان اصلاح ساختار کنکور به صورتی معقول نیز نقشی مهم ایفا خواهد کرد.
واقعیت امر این است که معضلات کنکور در ایران همچنان به قوت خود باقی مانده است. بدیهی است که میزانی از استرس در همه دانش آموزان کنکوری همواره به چشم می خورد. این میزان از استرس طبیعی است اما متاسفانه در بسیاری از موارد این استرس فراتر از حد معمول می رود.
شرایط موجود در جامعه نه تنها برای داوطلبان کنکوری آرامش بخش نیست بلکه منجر به تشدید فشارهای بیرونی بر آن ها می شود. این شرایط در جامعه و خانواده ها باید اصلاح شود. این اصلاح هنوز صورت نگرفته است. به عبارت بهتر باید فرهنگ مناسب در خصوص برخورد با کنکور و درس خواندن دانش آموزان در منازل ایجاد شود. رسانه ملی در این خصوص نقش بسیار مهمی ایفا خواهد کرد .
در این خصوص بسیاری از کارشناسان در رسانه ملی حضور یافته و بحث های مفیدی را مطرح می کنند که باید این مسئله تداوم یابد. خانواده ها نیز ضمن ارتباط با مشاورین و همچنین ایجاد ارتباطات صمیمانه با فرزندان خود مانع از ایجاد استرس در محیط خانه شوند. در این صورت نه تنها دانش آموز اسیر استرس و هیجانات نامطلوب نمی شود، بلکه احتمال قبولی وی در کنکور نیز افزایش می یابد.
بسیاری از خانواده ها القای فشارهای زیاد را برای درس خواندن فرزندان خود مثبت می دانند. اما این طرز تصور در بسیاری مواقع خطاست. در صورتی که فشاری غیر منطقی به ذهن فرزندان وارد شود، درس خواندن آن ها نیز با تنش و مشکل مواجه خواهد شد. این استرس ها خود را در مواقع درس خواندن و حتی در سر جلسه کنکور نشان می دهد. بارها مشاهده شده است که به دلیل استرس های موجود، دانش آموزان در سر جلسه کنکور نیز اشتباه می کنند و نمی توانند برفضای جلسه فائق بیایند.
به عنوان مثال بعضاً مشاهده می شود که برخی از داوطلبان به دلیل بی دقتی ها و اشتباهات کوچکی همچون جا انداختن یک سوال، تمام گزینه های بعدی را پاسخ غلط می دادند که حتی در صورت متوجه شدن، با توجه به زمان اندک آزمون، فرصتی برای پاک کردن جواب های نادرست و جایگزینی پاسخ های درست وجود نداشت.
تعدادی دیگر از داوطلبان نیز با وجود تسلط کافی به اکثر درس های تخصصی گروه امتحانی خود به علت ضعیف بودن در یک درس، نمره خوبی در آزمون به دست نمی آوردند و این امر بر قبولی آنان تاثیر منفی برجای می گذاشت.
همان گونه که اشاره شد نقش خانواده ها در کاهش استرس های درس خواندن و مخصوصاً استرس های کنکور بسیار پررنگ است. متاسفانه بسیاری از دانش آموزان تحت تاثیر القائات و نهیب ها و استرس خانواده های خود و رقابت های بی جای درون فامیلی یکسال از عمر خود را در استرسی مزمن سپری می کنند. این استرس های مزمن سبب می شود تا حتی در صورت قبولی در کنکور عواقب و تبعات آن برای سال ها در افراد باقی بماند .
این استرس با اتمام کنکور نیز از بین نمی رود. تا زمان اعلام نهایی نتیجه کنکور به قوت خود باقی است. چه بسا پس از اعلام نتایج کنکور نیز به دلیل عدم قبولی در این آزمون یا عدم کسب نتیجه مطلوب این استرس ادامه پیدا کند. به راستی ریشه مشکل در کجاست؟
متاسفانه هر سال با اتمام برگزاری کنکور، پرونده آن به طور کامل بسته می شود. اگرچه پخش برنامه هایی مانند آموزش تست زنی و آموزش درس های مختلف در رسانه ملی بسیار لازم و قابل تحسین است و خصوصاً قشر کم درآمدی که هزینه ثبت نام در کلاس های کنکور را ندارند از آن بهره مند می شوند، اما باید تاکید کرد که در کنار این مباحث، لازم است فرصتی فوق العاده در راستای تاثیرگذاری بر ذهنیت خانواده های ایرانی در خصوص کنکور ایجاد شود.
در صورتی که ذهنیت جامعه و خانواده ها در خصوص کنکور تغییر کند، دیگر شاهد رقابت های کاذب درون فامیلی و درون گروهی در این خصوص و افزایش استرس های داخلی نخواهیم بود. البته اصلاح ساختار ارزشیابی از دانش آموزان در جهت ورود به دانشگاه ها نیز در این خصوص تاثیری بسیار مهم خواهد گذاشت.